W pierwszym odcinku postu przedstawiłem ciekawe zdjęcie wysadzonego schronu w Prusach Wschodnich.
Przez kilka dni próbowałem ustalić, gdzie znajdował się ten schron – uprzedzając niestety poległem w temacie…
Za to znalazłem dodatkowe dwa zdjęcia, chyba pokazujące ten sam schron, niestety nie najlepszej jakości.
Na Gumbinnen Stellung według niemieckiej mapy z 1944 roku było 17 schronów z kopułą 3-strzelnicową, z czego w 3 nie osadzono kopuły (plus po numerze).
Od południa były to schrony o numerach:
22 koło Fuchshagen
23, 26 koło Kleinhaldenau
3 koło Rauhdorf
9 koło Malissen
17 koło Pohlau
27, 29 koło Pohlau (w obu brak kopuły)
30 koło Lehmau
36 koło Urbantatschen/Urbanshöhe (brak kopuły)
43 koło Daynen/Deinen
45 koło Gettkanten
51, 52 Schwirwindt
53 koło Eichenfelde
55, 56 koło Schilleningken/Ostdorf
Przybliżone lokalizacje wrysowane są w niemieckie mapy fortyfikacji ze stanem umocnień z grudnia 1944 roku, pochodzące z serwera Mapster (niemieckie pozycje na niebiesko, schrony z kopułą 3-strzelnicową na zielono, sowieckie pozycje na czerwono).
Przy okazji wychodzi trudność przy posługiwaniu się mapami z tego rejonu – nazwy geograficzne występują na mapach z różnych okresów w innych wersjach: niemieckich przed 1938 roku, niemieckich po reformie hitlerowskiej z 1938 roku, rosyjskich z lat 40. XX wieku (transkrypcja z niemieckiego, ale w wersji sprzed 1938 roku), aktualnych rosyjskich nazw w obwodzie kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej i jeszcze polskojęzycznych nazw w Prusach i na Litwie (później nazywanej kowieńską) na mapach sprzed 1918 roku. Ups… Ogólnie niemieckie mapy z 1944 roku posługują się nazwami miejscowości w formie hitlerowskiej (jak powyższe mapy), a rosyjskie transkrypcją z niemieckiego w formie z Republiki Weimarskiej.
Okazało się, że już 2008 roku interesujące mnie zdjęcie było znane na forum Podziemny Królewiec, chociaż kopuła rozpoznana jest błędnie jako 6-strzelnicowa 20P7. Tam też niżej pokazano zdjęcia ruin dwóch schronów. Oba na niewielkim wzgórzu, nawet by pasowały. Lokalizacji pierwszego (na pewno z kopułą 3-strzelnicową – co widać na drugim zdjęciu) nie jest podana. Typ drugiego, leżącego chyba pod Rauhdorf (Раудонен) trudno określić z zamieszczonych zdjęć.
Patrząc na zdjęcia satelitarne z Google Earth miejscówek, gdzie według mapy z 1944 roku znajdowały się interesujące schrony, szczerze mówiąc najlepiej pasował mi schron 36, ale on nie miał mieć zainstalowanej kopuły…
Trudno mi ze zdjęć satelitarnych określić ukształtowanie terenu, a odpowiednika polskiego ISOKa, LIDARu dla obwodu kaliningradzkiego nie udało mi się znaleźć. Jeżeli ktoś zna taki serwer proszę o kontakt.
Spróbujmy jeszcze odpowiedzieć na pytanie jakiego typu był schron z początkowego zdjęcia?
Dwa zachowane schrony na Pozycji Granicznej w Raczkach są typu Regelbau 111b, typu dwóch schronów w Filipowie nie znam. Na Pozycji Gąbińskiej prawdopodobnie budowano jakieś odmiany mniejszego Regelbau 110b. Wskazują na to poniższe rysunki.
Rysunek pochodzący z artykułu z 1945 roku – patrz kaponir.ru (na rysunku 6 błędnie pokazano kopułę 6-strzelnicową)
Pochodzący z serwera Pamięć Narodu 1941-45 plan schronu nr 30 koło Lehmau
Pochodzący z serwera Pamięć Narodu 1941-45 plan schronu nr 43 koło Daynen
Na koniec zdjęcia dwóch kopuł, prawdopodobnie jednak 6-strzelnicowych
Zdjęcie z książki generała Galickiego
Zdjęcie pod rosyjskim tytułem Немецкий ДОТ, разрушенный советской артиллерией Восточная Пруссия, 19 января 1945 pochodzący z archiwów fotografii РГАКФД o numerze Арх. № 0-256098. Pewnie było by to fajne źródło, ale jakoś nie potrafię go przeszukiwać (tego zdjęcia nie znalazłem mimo znanego tytułu i numeru), a i wglądówki są wielkości znaczka pocztowego z wielkim znakiem wodnym… Tak swoją drogą „niemiecki schron rozbity sowiecką artylerią”, żarty się trzymały fotografa, chyba że artyleria strzelała „tonowymi” pociskami.
Podziękowania dla kolegów Dareckiego i forttravel.
Kazamata 